نابی تک | خواب شیرین داریم براتون
نویسنده: فاطمه شهابی 
بسیاری از افراد بعد از غذا خوردن احساس خواب‌آلودگی می‌کنند. این وضعیت می‌تواند الگوی طبیعی بدن در روند هضم غذا و چرخه‌های خواب باشد.
برخی از انواع غذاها و زمان‌بندی صرف غذا نیز می‌تواند در افزایش احساس خستگی و خواب‌آلودگی افراد پس از صرف غذا موثر باشد. پژوهشگران نظریه‌های متفاوتی در خصوص علت خستگی افراد بعد از صرف غذا دارند. ولی به طور کلی همگی بر این باورند که این احساس خستگی واکنش طبیعی بدن به حساب می‌آید و جایی برای نگرانی در افراد نیست.
در این مطلب با نابی تک همراه باشید تا با علل ایجاد حس خواب‌آلودگی و خستگی بعد از غذا خوردن و راه‌های پیشگیری از آن آشنا شوید.
چرا بعد از صرف غذا احساس خواب‌آلودگی می‌کنیم؟
برخی از متخصصان معتقدند که بدن انسان و حتی حیوانات به گونه‌ای طراحی شده است که در هنگام گرسنگی بیدار و هوشیار بماند. اگر انسان بیدار باشد می‌تواند غذا بیابد و گرسنگی خود را برطرف کند. طبیعی است که در این حالت هنگامی که بدن به غذای مورد نیاز خود برسد، سطح هوشیاری آن کاهش می یابد. به این ترتیب فرد احساس خواب‌آلودگی خواهد کرد.
اما برخی دیگر از متخصصان بر این باورند که تغییر در گردش خون بدن پس از اینکه غذا می خوریم، دلیل خواب‌آلودگی بعد از صرف غذا است. پس از صرف غذا، میزان جریان خونی که به سمت روده کوچک سرازیر می‌شود به طرز چشمگیری افزایش خواهد یافت. و همزمانی که خون به سمت روده جریان می‌یابد تا فرایند هضم بهتر صورت بگیرد، جریان خون در مغز کاهش می‌یابد. این کاهش جریان خون در مغز به تحریک احساس خواب‌آلودگی در فرد می‌انجامد.
احساس خستگی و یا کاهش میزان تمرکز پس از صرف غذا اتفاق بسیار رایجی است. یک فرد ممکن است بسته به نوع غذا، زمان صرف آن، و نیز حجم وعده غذایی که خورده است، احساس خستگی داشته باشد.
در بخش زیر به برخی از دلایلی که در ایجاد احساس خواب‌آلودگی پس از غذا خوردن موثر هستند، می‌پردازیم.
۱. نوع غذایی که مصرف می‌کنیم:
غذاهای سرشار از پروتئین و کربوهیدرات می‌توانند بیشتر از سایر غذاها در ایجاد حس خستگی در فرد پس از صرف غذا موثر باشند.
برخی از پژوهشگران معتقدند که احساس خواب‌آلودگی بعد از صرف غذا به این دلیل است که بدن در این حالت سروتونین بیشتری تولید می‌کند. سروتونین یک ماده شیمیایی است که در تنظیم شرایط بدن و چرخه خواب نقش دارد.
تریپتوفان نام آمینو اسیدی است که در بسیاری از غذاهای سرشار از پروتئین وجود دارد. این آمینو اسید در تولید سروتونین در بدن نقش دارد. کربوهیدرات‌ها نیز به بدن در جذب تریپتوفان کمک می‌کنند.
به این دلیل است که غذاهای سرشار از پروتئین و کربوهیدرات می‌تواند موجب احساس خواب‌آلودگی در افراد شوند.
در زیر به برخی از غذاهای سرشار از پروتئین که حاوی تریپتوفان نیز هستند، اشاره می کنیم:
- ماهی سالمون
- گوشت طیور (مرغ، خروس، بوقلمون و …)
- تخم مرغ
- اسفناج
- دانه‌ها
- شیر
- فراورده‌های سویا
- پنیر
برخی از مهمترین غذاهایی که حاوی مقادیر بالایی از کربوهیدارت هستند، نیز به این شرح هستند:
- ماکارونی و پاستا
- برنج
- نان سفید و بدون سبوس
- بیسکوئیت‌ها
- کیک، دونات، و مافین
- ذرت
- شکر و آبنبات
۲. حجم غذایی که مصرف می‌کنیم:
حتماً شما نیز متوجه شده‌اید که احتمال اینکه پس از صرف غذای سنگین و حجیم احساس خواب‌آلودگی کنیم، بیشتر از غذای سبک است. صرف غذا موجب افزایش قند خون بدن می‌شود و به تبع آن کاهش قابل توجهی را در انرژی بدن شاهد خواهیم بود.
نداشتن خواب شبانه کافی نیز یکی دیگر از دلایل ایجاد خستگی پس از صرف غذا است. زیرا در صورت نداشتن خواب شبانه با کیفیت، عملکرد فرد در طول روز نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
چطور بعد از اینکه غذا خوردیم، خسته و خواب‌آلوده نشویم؟
احساس خواب‌آلودگی بعد از غذا خوردن به خصوص بعد از وعده غذایی نهار می‌تواند برای فرد آزار دهنده باشد. چرا که افراد معمولاً در طول روز در محل کار هستند و باید هوشیار باشند.
افت سطح انرژی بدن در طول روز می‌تواند برای برخی از افراد که در مشاغل پرخطر کار می‌کنند، دردسر ساز باشد. برای مثال برای افرادی که بر روی وسائل نقلیه و یا با ماشین‌آلات کار می‌کنند.
در سال ۲۰۱۷ پژوهشگران مطالعاتی در خصوص تأثیر غذا بر عملکرد کارگران شیفت شب انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد کارگرانی که شام خورده بودند بازدهی مناسبی در محل کار نداشتند. آن ها نهایتاً ساعت ۴ صبح احساس خواب‌آلودگی می‌کردند.
در بخش زیر با برخی از روشهای جلوگیری از احساس خواب‌آلودگی بعد از غذا خوردن آشنا خواهید شد:
-
حجم وعده غذایی خود را کم و تعداد دفعات آن را افزایش دهید:
هر چند ساعت یکبار وعده‌های غذایی کم حجم و تنقلات سالم مصرف کنید. با این کار انرژی بدن شما در سطح نرمالی حفظ می‌شود. مصرف چند تکه میوه و یا یک مشت آجیل برای جلوگیری از افت سطح انرژی بدن کافی است. این در حالی است که مصرف وعده‌های غذایی حجیم و سنگین موجب کاهش سطح انرژی بدن می‌شوند.
-
خواب کافی و مناسب داشته باشید:
فردی که خواب شبانه کافی و با کیفیت داشته باشد کمتر احتمال دارد پس از صرف نهار احساس خستگی و کاهش انرژی داشته باشد.
-
پیاده‌روی کنید:
انجام ورزش سبک در طول روز، به خصوص پس از صرف غذا، می‌تواند به فرد در جلوگیری از احساس خستگی کمک کند.
-
در طول روز چرت بزنید:
اگر احساس می‌کنید خواب شبانه با کیفیتی نداشته‌اید، می‌توانید این کمبود را با یک چرت کوتاه در طول روز جبران کنید.
-
در معرض نور و روشنایی قرار بگیرید:
نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که اگر بعد از صرف نهار در معرض نور و روشنایی قرار بگیرید، احساس خستگی و خواب‌آلودگی در شما کاهش می یابد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
آیا مرتباً بعد از صرف غذا احساس خستگی و خواب‌آلودگی دارید. و این خستگی و خواب‌آلودگی کیفیت زندگی شما را دستخوش تغییر کرده است. در این صورت بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
بیماری‌های زیر در ایجاد خستگی و خواب‌آلودگی بعد از غذا خوردن موثر هستند:
- حساسیت غذایی و اختلال عدم تحمل غذا
- بیماری سلیاک
- آنمی یا همان کم خونی
- دیابت
نتیجه‌گیری:
بسیاری از افراد پس از صرف غذا افت شدیدی در انرژی بدن خود احساس می‌کنند. آن ها به حالت خستگی و خواب‌آلودگی دچار می‌شوند. وعده‌های غذایی سنگین، و غذاهای سرشار از پروتئین و کربوهیدرات در ایجاد احساس خواب‌آلودگی تأثیر بسزایی دارند.
در بسیاری از موارد این کاهش سطح انرژی امری طبیعی در بدن محسوب می‌شود. اما اگر این وضعیت در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد کرد، باید در مواد تشکیل دهنده وعده غذایی خود و حجم و زمان مصرف آن تجدید نظر کنید. اگر با تمام این اوصاف باز هم به نتوانستید به وضعیت نرمالی برسید، دیگر بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
