فرش ماشینی یا دستباف؛ کدامیک ارزش انتخاب دارند؟

فرش ماشینی بهتر است یا دستباف؟ فرش ماشینی یا دستباف؟ مسأله این است! سال‌هاست که این بحث بین ایرانی‌ها رواج دارد. دلیل آن هم هنر قالیبافی است که از گذشته در رگ و خون ایرانیان وجود دارد. به هر حال ما ایرانی‌ها بیشتر از مردم هر کشور دیگری، فرش را می‌شناسیم. هنری که امروزه به هر حال تبدیل به یک صنعت بزرگ و پولساز شده است. فرش ماشینی و دستباف چه ویژگی‌هایی دارند؟ کدامیک نسبت به دیگری برتر است؟ در این مطلب قصد داریم از زوایای مختلف به مقایسه این دو نوع فرش بپردازیم. با ما همراه باشید.

فرش ماشینی یا دستباف؛ نگاهی گذرا به فرش‌های ماشینی

این نوع فرش‌ها در واقع ممکن است دارای همان طرح‌های فرش‌های سنتی و دستباف را داشته باشند، اما با استفاده از تکنیک‌ها و فناوری‌های روز دنیا تولید می‌شوند. فرش‌های ماشینی با سرعت بسیار زیاد و البته هزینه بسیار کم تولید می‌شوند. برای تولید فرش‌های ماشینی از الیافی، مثل نایلون، پلی‌پروپیلن و پلی‌استر استفاده می‌کنند. این نوع فرش‌ها به دلیل این که دارای خطوط منظم و طرح‌های بی‌نقصی هستند، مورد استقبال قرار می‌گیرند. در واقع ظاهر بسیار زیبا و دلربایی دارند.

فرش ماشینی با سرعت بالا و هزینه کم تولید می‌شود

فاصله بین نقش‌ها و عناصر طراحی در این فرش‌ها کاملا ثابت است و کمترین ایراد را می‌توان از آنها گرفت. با این حال احساس کلی که می‌توان از طرح‌های این نوع فرش‌ها گرفت، شاید مبهم باشد. دلیل آن هم تراکم گره کمتر و وجود محدودیت در دستگاه‌های ریسندگی و بافندگی است. به هر حال یک بافنده متخصص در ریزه‌کاری‌ها و طرح‌ها بسیار ماهرتر عمل می‌کند.

فرش ماشینی یا دستباف؛ نگاهی گذرا به فرش‌های دستباف

فرش دستباف در واقع هنر دست ایرانیان است. در این نوع فرش‌ها با طرح‌ها و نقش‌های بسیار هماهنگ، اما تا حدودی نامتقارن مواجه هستیم. البته میزان تقارن فرش‌های دستباف بستگی به بافندگی آن در کارگاه‌های حرفه‌ای و توسط افراد ماهر یا بافندگان روستایی دارد. اغلب قالیبافان حرفه‌ای شهری که در کارگاه‌ها فعالیت دارند از طرح‌های مخصوصی پیروی می‌کنند. به همین دلیل معمولا اجرای کامل‌تری هم دارند. از سوی دیگر روستائیان یا عشایر، اغلب به قریحه و حافظه خود تکیه می‌کنند. به همین دلیل نقایصی را هم می‌توان در طرح‌های نهایی آنها پیدا کرد.

برای تولید فرش دستباف انرژی و زمان زیادی صرف می‌شود

به هر حال باتجربه‌ترین بافندگان فرش هم دچار اشتباه می‌شوند. به همین دلیل معمولا نقص‌هایی را می‌توان در فرش‌های دستباف پیدا کرد. برخی از اشتباهات ممکن است ناشی از فشار برای گره زدن، کوبیدن روی گره‌ها و … باشند. به هر حال آشنایی با فرش ماشینی یا فرش دستباف به شما کمک می‌کند تا انتخاب بهتر و کامل‌تری با توجه به نیاز خود داشته باشید.

مقایسه فرش ماشینی با فرش دستباف

حالا که با فرش ماشینی یا دستباف به صورت جداگانه آشنا شدید، بهتر است به بررسی فاکتورهای مقایسه این دو نوع فرش بپردازیم. از زوایای مختلفی می‌توان فرش ماشینی و دستباف را مورد بررسی قرار داد. در ادامه به بررسی و مقایسه عوامل مختلف این دو نوع فرش خواهیم پرداخت.

1. مواد استفاده‌شده

همانطور که می‌دانید، برای تولید فرش‌های دستباف، اغلب از الیاف‌های طبیعی، مثل پنبه، پشم یا ابریشم استفاده می‌کنند. به همین دلیل علاوه‌بر این که با محیط‌زیست سازگاری دارند، دوام و ماندگاری بسیار بالایی هم خواهند داشت. از طرف دیگر برای تولید فرش‌های ماشینی از الیاف مصنوعی، مثل پلی‌استر، نایلون و … استفاده می‌شود. این مواد علاوه‌بر ضرری که برای محیط‌زیست دارند از دوام و مقاومت پایینی هم برخوردارند.

2. طراحی ظاهری

کدامیک زیباتر و جذاب‌تر هستند؛ فرش ماشینی یا دستباف؟ فرش‌های دستباف دارای طرح‌های قابل لمس و منحصربفردی هستند. در واقع از خلاقیت مستقیم انسان در طراحی فرش‌های دستباف استفاده شده است. به همین دلیل از آنها به عنوان یک اثر هنری هم یاد می‌شود. از سوی دیگر فرش‌های ماشینی فاقد این ویژگی هستند. با این حال فرش‌های ماشینی، تقارن و دقت را در طراحی ظاهری ارائه می‌دهند. در واقع کمترین ایراد و عدم‌تقارن را می‌توان از ظاهر فرش‌های ماشینی پیدا کرد. دقت در طراحی و یکپارچگی در فرش‌های ماشینی، ازجمله مواردی است که باعث ارجحیت آنها می‌شود.

فرش ماشینی یا دستباف؟

3. سازگاری با محیط‌زیست

از این نظر برتری کاملا با فرش‌های دستباف است. دلیل آن هم مواد و الیاف طبیعی است که در تولید فرش‌های دستباف مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرش‌های دستباف نه تنها با مواد طبیعی ساخته می‌شوند که از دستگاه‌های مدرنی که برای محیط‌زیست مضر هستند هم کمک نمی‌گیرد. به همین دلیل از نظر زیست‌محیطی، فرش‌های دستباف پایدارتر هستند. از سوی دیگر با توجه به این که فرش‌های ماشینی با استفاده از مواد مصنوعی تولید می‌شوند، سازگاری مناسبی با محیط‌زیست ندارند و باعث تخریب آن می‌شوند.

4. دوام و طول عمر

با توجه به این که برای تولید فرش‌های دستباف از مواد باکیفیت و طبیعی استفاده می‌شود، طول عمر و دوام بسیار بالایی دارند. البته اگر مراقبت از آنها به خوبی صورت بگیرد. در صورتی که به خوبی از فرش‌های دستباف مراقبت کنید، سالیان سال بدون تغییر باقی خواهند ماند. فرش‌های ماشینی هم دوام نسبتا خوبی دارند. اگرچه طول عمر آنها به فرش‌های دستباف نمی‌رسد، اما چندین سال بدون مشکل کار باقی می‌مانند.

5. قیمت

موضوع قیمت را نمی‌توان به همین سادگی‌ها کنار گذاشت. فرش ماشینی یا دستباف؛ کدام گران‌تر است؟ فرش‌های دستباف به دلیل این که با استفاده از هنر دست تولید می‌شوند و زمان زیادی هم صرف آنها می‌شود، قیمت بسیار بالاتری دارند. زمان زیادی هم برای تکمیل یک فرش دستباف نیاز است. با این حال کیفیت بالا و ماندگاری این نوع فرش‌ها، باعث می‌شود تا هنوز هم استقبال از آنها زیاد باشد. فرش‌های ماشینی با توجه به این که سازوکار تولید راحت‌تری دارند از قیمت پایین‌تری هم برخوردارند. معمولا افرادی که بودجه کمی را برای خرید فرش اختصاص داده‌اند به سراغ فرش‌های ماشینی می‌روند.

مزایا و ویژگی‌های فرش ماشینی و دستباف

فرش ماشینی یا دستباف؛ کدام بهتر است؟

طبیعتا با بررسی عوامل مقایسه این دو نوع فرش، می‌توان به این قضیه پی برد که فرش دستباف یک سروگردن بهتر از فرش ماشینی است. با این حال نمی‌توان قطعا گفت که باید فرش دستباف را انتخاب کرد. به هر حال برای انتخاب بین این دو نوع فرش، باید عوامل دیگری، مثل دکوراسیون خانه، بودجه و … را هم در نظر بگیرید. شاید فضای دکوراسیون خانه شما به گونه‌ای است که فرش دستباف، سازگاری زیادی با آن ندارد. یا این که به فرش‌های زیادی با توجه به متراژ بالای خانه احتیاج دارید. در این صورت فرش‌های ماشینی صرفه اقتصادی بیشتری برای شما خواهند داشت. به هر حال شرایط مختلف را باید در نظر داشته باشید.

فرش ماشینی بهتر است یا دستباف؟

کلام پایانی

در این مطلب به مقایسه فرش ماشینی با دستباف پرداختیم. فرش ماشینی یا دستباف؛ کدام بهتر است؟ هر دو فرش دارای ویژگی‌های منحصربفرد خود هستند. فرش‌های دستباف با الیاف طبیعی و هنر دست تولید می‌شوند و زیبایی و ارزش بسیار بالایی دارند. از سوی دیگر فرش‌های ماشینی سریع‌تر تولید می‌شوند و هزینه تمام‌شده کمی هم دارند. دلیل این هزینه پایین کم، استفاده حداقلی از نیروی انسانی و بکارگیری مواد اولیه مصنوعی در تولید فرش است. به هر حال انتخاب بین این دو نوع فرش، بستگی به شرایط مختلفی دارد.

منابع

https://www.catalinarug.com/blog/hand-made-vs-machine-made-rugs-tell-difference/#:~:text=Remember%2C%20machine%2Dmade%20rugs%20have,and%20slight%20differences%20in%20straightness.

https://www.little-persia.com/blogs/rug-chronicles/handmade-vs-machine-made-rugs?srsltid=AfmBOoqGGVFsLKSUEk6qZxIGp0nZeoytULShoPoCtfo6BFwn2Zztt6b2